Mendime mbi punën krijuese të poetit Arqile Gjata

Poeti Arqile Gjata me krijimtarinë e tij poetike të dhuron nga njëra anë prehje shpirtërore dhe nga ana tjetër etje për kërkim të pashterueshëm filozofik. Poezitë e tij gërshetojnë në mënyrë përfekte universalen me personalen, të pakapshmen me realen, freskinë rinore me mençurinë dhe durimin e njeriut stoik. Mjafton t’iu hedhësh një sy vargjeve të tij dhe aty ndërmjet figurave letrare, mes metaforash e epitetesh të cilat natyrisht dëshmojnë vlerën e një pene të regjur në tokën e begatë të poezisë, do të gjesh njeriun human në kërkim të një bote ideale. Bota ideale e poetit Arqile Gjata nuk është aspak utopike. Ai me vrull të pashterueshëm rrëmon në shpirtin e kohës për të tërhequr prej saj ato vlera, ato tipare të cilat janë të domosdoshme për themelimin e një koncepti jo vetëm letrar por madje edhe politikosocial sa më afër njeriut. Madhështia e tij qëndron në faktin e ndërgjegjësimit të plot se njeriu përpara njohurisë është si një pikë ujë në oqeanin e pafund të saj. Ja se çfarë shkruan autori për këtë në poezinë e tij ‘’Vegime’’:

‘’Gjysma e kohës vrapoi

të merrte shikimet e njerëzve të mirë,

kur me habi shfletoja librat

e mahnitshëm me shumë çelsa.

Me krahë të hedhur mbi dritën e njohjes

pashë veten time aq të vogël,

sa një fije kashte.‘’

E pazbuluara ende është ajo që i drithëron shpirtin. Si shkrimtari i madh grek Nikos Kazanxaqis, i cili shkruante se ‘’ Duke patur besim të flaktë në diçka që nuk ekziston akoma, ne e krijojmë atë’’, poeti Arqile Gjata udhëhiqet nga e pa njohura për të eksploruar, zbuluar por edhe pse jo për të krijuar kuptimin e thellë të jetës. Midis të tjerash, burimi i frymëzimit të tij, aty ku shuhet etja për jetë, janë elementet e natyrës. Adhurimi i ajrit, i cili përshkon gjithë veprën e tij poetike, përfaqëson adhurimin e lirisë, liria e cila zë vendin kryesor në renditjen e vyrtyteve të njeriut human. Në poezin e tij ‘’Tek ajri janë gjithë gërmat e shpirtit’’ poeti shkruan:

‘’Tek ajri janë gjithë gërmat e shpirtit,

ato si degëzat e pemëve luajnë mrekulli

kur rrugën harron e vetmitar qëndron,

me shpresë

të durosh vetveten, madje zhveshur,

a me xhaketë pranvere.’’

Një tjetër karakteristikë e veprës së tij letrare, e cila është tejet domethënëse, është sjellja në pah e elementit të dritës. Drita paraqitet si fuqi shtytëse në proçedurën e jetës. E gjen atë dritë akoma dhe tek njerëzit e ikur, sepse poet i vërtetë është ai që mund të shikoj përtej gjërave që kanë dimension tokësor, dhe Arqile Gjata e meriton plotësisht të quhet poet i vërtet.

Duke mbyllur këto mendime mbi librin e tij, dua akoma ti uroj nga zemra në ketë përvjetor të ditëlindjes jetë të gjatë, lumturi në familje si dhe vite të pa shterueshme krijuese e suskese pafund.

Harillaq Cici